Κνωσός, Κρήτη

Εκδρομή στο ανάκτορο της Κνωσού, σήμερα, και είμαι πολύ ενθουσιασμένη που το μοιράζομαι μαζί σας! Όσοι δεν έχετε πάει, αν σας δοθεί η ευκαιρία επισκεφτείτε το οπωσδήποτε. Μόνο, φροντίστε να ντυθείτε άνετα και να έχετε μαζί σας αρκετό νερό, γιατί, σίγουρα θα σας πάρει μερικές ώρες! :)

Βέβαια, και όσοι το έχετε ήδη επισκεφτεί, μην απορρίψετε την ευκαιρία αν σας ξαναδοθεί, μιας και είμαι σίγουρη πως θα υπάρχουν κάποια σημεία που δεν προσέξατε ή δεν φωτογραφίσατε! ;)

Φοιτητές και σπουδαστές των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων ή Ισοτίμων Σχολών των Κρατών - Μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και των Σχολών Ξεναγών, με την επίδειξη της φοιτητικής τους ταυτότητας εισέρχονται στον χώρο δωρεάν.

Η συμβουλή μου είναι να δώσετε τα 5€ για την ξενάγηση, μιας και η πορεία σας στον χώρο θα είναι πιο οργανωμένη και σίγουρα θα φύγετε με περισσότερες γνώσεις, απ'ότι αν διαβάζετε μονάχα τις ταμπέλες.

Ξεκινάμε λοιπόν! :)

Το μινωικό ανάκτορο είναι ο κύριος επισκέψιμος χώρος της Κνωσού, σημαντικής πόλης κατά την αρχαιότητα, με συνεχή ζωή από τα νεολιθικά χρόνια έως τον 5ο αι. μ.Χ. Είναι χτισμένο στο λόφο της Κεφάλας, με εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα αλλά και στο εσωτερικό της Κρήτης. Κατά την παράδοση, υπήρξε η έδρα του σοφού βασιλιά Μίνωα.

Συναρπαστικοί μύθοι, του Λαβύρινθου με τον Μινώταυρο και του Δαίδαλου με τον Ίκαρο, συνδέονται με το ανάκτορο της Κνωσού.

Οι πρώτες ανασκαφές έγιναν τον 1878 από τον Ηρακλειώτη Μίνωα Καλοκαιρινό. Ακολούθησαν οι ανασκαφές που διεξήγαγε ο Άγγλος Sir Arthur Evans (1900-1913 και 1922-1930) και που αποκάλυψαν ολόκληρο το ανάκτορο.

Τα παλαιότερα ίχνη κατοίκησης στο χώρο του ανακτόρου ανάγονται στη νεολιθική εποχή (7000-3000 π.Χ.). Η κατοίκηση συνεχίζεται στην προανακτορική περίοδο (3000-1900 π.Χ.), στο τέλος της οποίας ο χώρος ισοπεδώνεται για την ανέγερση ενός μεγάλου ανακτόρου. Το πρώτο αυτό ανάκτορο καταστρέφεται, πιθανότατα από σεισμό, το 1700 π.Χ. περίπου. Δεύτερο μεγαλοπρεπέστερο ανάκτορο ανεγείρεται πάνω στα ερείπια του παλαιού. Μετά από μερική καταστροφή γύρω στο 1450 π.Χ., Μυκηναίοι εγκαθίστανται στην Κνωσό.

Το ανάκτορο καταστρέφεται οριστικά κατά το 1350 π.Χ. από μεγάλη πυρκαγιά. Ο χώρος που καλύπτει ξανακατοικείται από την ύστερη μυκηναϊκή περίοδο μέχρι τα ρωμαϊκά χρόνια.

Στο ανάκτορο της Κνωσού έχουν γίνει ευρείας έκτασης αναστηλώσεις από τον ανασκαφέα Sir Arthur Evans. Ήταν πολυώροφο και κάλυπτε έκταση 20.000 τ.μ. Εντύπωση προκαλούν η ποικιλία των δομικών υλικών, τα χρωματιστά κονιάματα, οι ορθομαρμαρώσεις και οι τοιχογραφίες που κοσμούν δωμάτια και διαδρόμους.

Τις υψηλές τεχνικές γνώσεις των Μινωιτών επιβεβαιώνουν πρωτότυπες αρχιτεκτονικές και κατασκευαστικές επινοήσεις, όπως οι φωταγωγοί και τα πολύθυρα, η χρήση δοκαριών για ενίσχυση της τοιχοποιίας, καθώς και το σύνθετο αποχετευτικό και υδρευτικό δίκτυο. Το ανάκτορο αναπτύσσεται γύρω από τη μεγάλη Κεντρική Αυλή, χώρο δημόσιων συγκεντρώσεων. Δεύτερη αυλή, η Δυτική, αποτελούσε την επίσημη πρόσβαση στο ανάκτορο αλλά και χώρο τελετουργιών.

Στη δυτική πτέρυγα εντάσσονται οι επίσημοι χώροι διοικητικών και θρησκευτικών δραστηριοτήτων: το Τριμερές Ιερό, τα Ιερά Θησαυροφυλάκια, και οι Υπόστυλες Κρύπτες. Ξεχωρίζει η Αίθουσα του Θρόνου, με τη δεξαμενή καθαρμών και τον αλαβάστρινο θρόνο που πλαισιώνεται από θρανία. Στη νότια πτέρυγα σημαντικότεροι χώροι είναι το Νότιο Πρόπυλο, ο Διάδρομος της Πομπής και η Νότια Είσοδος με την τοιχογραφία του Πρίγκηπα με τα Κρίνα. Στην ανατολική πτέρυγα εντάσσονται χώροι κατοίκησης και μεγάλες αίθουσες υποδοχής, με κυριότερες την Αίθουσα των Διπλών Πελέκεων και το Μέγαρο της Βασίλισσας.

Σε αυτές οδηγεί το επιβλητικό Μεγάλο Κλιμακοστάσιο.

Από τη Βόρεια Είσοδο γινόταν η επικοινωνία με το λιμάνι της Κνωσού. Η Βόρεια Είσοδος πλαισιώνεται από υπερυψωμένες στοές, από τις οποίες η δυτική κοσμείται με την τοιχογραφία του Κυνηγιού Ταύρου. Μεγάλος λιθόστρωτος πομπικός δρόμος, ο Βασιλικός Δρόμος, οδηγούσε από το Μικρό Ανάκτορο και την πόλη στη βορειοδυτική γωνία του ανακτόρου, όπου διαμορφώνεται υπαίθριος θεατρικός χώρος.

Γύρω από το ανάκτορο εκτεινόταν ο μινωικός οικισμός και, στους λόφους, τα νεκροταφεία. Σημαντικά οικοδομήματα της ίδιας περιόδου είναι: η Νότια Οικία, η Οικία του Ιερού Βήματος, το Μικρό Ανάκτορο, ο Ξενώνας, η Βασιλική Έπαυλη και ο Τάφος-Ιερό. Από τη ρωμαϊκή Κνωσσό σημαντικό οικοδόμημα είναι η Βίλλα του Διονύσου με ψηφιδωτά δάπεδα (2ος αι. μ.Χ.).

Παρακάτω,μερικές φωτογραφίες από τον αρχαιολογικό χώρο - με αναλυτικό κείμενο που διευκρινίζει τι βλέπετε!

"Η ΑΙΘΟΥΣΑ ΤΟΥ ΘΡΟΝΟΥ"

Βλέπετε τον προθάλαμο ενός συγκροτήματος δωματίων που ο Evans ονόμασε "Αίθουσα του Θρόνου". Η ονομασία οφείλεται στο λίθινο κάθισμα που βρέθηκε στο χώρο πίσω από τον προθάλαμο.

Στον προθάλαμο σώζονται λίθινοι πάγκοι. Ανάμεσα τους αποκαλύφθηκαν τα ίχνη μιας καμένης ξύλινης κατασκευής. Στο σημείο αυτό σήμερα έχει τοποθετηθεί ένα ξύλινο κάθισμα (εικ.1), αντίγραφο του λίθινου που υπάρχει στο διπλανό χώρο (εικ.2). Μετά τον προθάλαμο ακολουθεί ο κεντρικός χώρος. Δεξιά και αριστερά από το λίθινο κάθισμα υπάρχουν επίσης λίθινοι πάγκοι. Στον ίδιο χώρο βρέθηκαν κομμάτια τοιχογραφιών που απεικόνιζαν φυτά και γρύπες, μυθικά δηλαδή ζώα με σώμα λιονταριού και κεφάλι πουλιού. Η αποκατάσταση της τοιχογραφίας βρίσκεται στο Μουσείο Ηρακλείου. Ο Evans τοποθέτησε εδώ ένα αντίγραφο της. Στο δάπεδο βρέθηκαν λίθινα αγγεία λαδιού που συνήθως συνδέονται με τελετουργίες. Επίσης η λίθινη λεκάνη που βλέπετε, βρέθηκε σε γειτονικό διάδρομο και τοποθετήθηκε εδώ. 

Στα αριστερά, ένα χαμηλό χώρισμα με κίονα δημιουργεί μικρό χώρο που μοιάζει με δεξαμενή, επειδή το δάπεδό του βρίσκεται σε βαθύτερο επίπεδο. Ο A. Evans θεώρησε ότι χώροι με παρόμοια διαμόρφωση χρησιμοποιούνταν για τελετουργίες εξαγνισμού (καθαρμού) και γι' αυτό τους ονόμασε "δεξαμενές καθαρμών".

Η κεντρική αίθουσα επικοινωνεί στο βάθος με μια σειρά μικρών και σκοτεινών δωματίων που φωτίζονταν με λυχνάρια, όπως δείχνουν τα ευρήματα.

Η λειτουργία του συγκροτήματος είναι δύσκολο να προσδιοριστεί. Ο Evans πίστευε ότι οι χώροι χρησιμοποιούνταν για τελετουργίες στις οποίες πρωταγωνιστούσε ο βασιλιάς της Κνωσού με τη θρησκευτική του ιδιότητα. Άλλοι ερευνητές αποδίδουν πρωταγωνιστικό ρόλο σε μια γυναικεία μορφή. Φαίνεται πάντως ότι δεν πρόκειται για μια "Αίθουσα Θρόνου" όπως συνήθως την αντιλαμβανόμαστε σήμερα.

ΑΝΑΤΟΛΙΚΗ ΠΤΕΡΥΓΑ, "ΜΕΓΑΛΟ ΚΛΙΜΑΚΟΣΤΑΣΙΟ"

Μεγάλο μέρος της ανατολικής πτέρυγας δεν είναι ορατό από την κεντρική αυλή γιατί είναι χτισμένο στην πλαγιά του λόφου, στην κορυφή του οποίου βρίσκεται το ανάκτορο. Έτσι το τμήμα αυτό είναι από τα πιο εντυπωσιακά του ανακτόρου, αφού διατηρήθηκαν δύο όροφοι κάτω από το επίπεδο της κεντρικής αυλής. Σήμερα μεγάλο μέρος του έχει αποκατασταθεί με οπλισμένο σκυρόδεμα.

Οι ορόφοι επικοινωνούσαν μεταξύ τους με ένα σύστημα από σκάλες που είναι γνωστό ως το "Μεγάλο Κλιμακοστάσιο". Το κλιμακοστάσιο βρέθηκε κατά την ανασκαφή στην αρχική του θέση. Υπάρχουν συνολικά τέσσερα τμήματα από σκάλες, δύο για κάθε όροφο. Τα δύο κατώτερα διατηρούνται ακόμη όπως βρέθηκαν. Τα σκαλοπάτια είναι πλατιά και χαμηλά, με μικρή κλίση που κάνει άνετη τη χρήση τους. Το κλιμακοστάσιο φωτίζεται από ένα μεγάλο φωταγωγό και περιβαλλόταν από κιονοστοιχίες με ξύλινους κίονες.

Με το "Μεγάλο Κλιμακοστάσιο" συνδέεται ένα σύστημα διαδρομών, μεγάλων αιθουσών και μικρών δωματίων. Ο Evans, που πίστευε ότι το ανάκτορο ήταν η έδρα του βασιλιά της Κνωσού, θεώρησε ότι στο τμήμα αυτό βρίσκονταν οι χώροι κατοικίας της βασιλικής οικογένειας.

ΝΟΤΙΑ ΕΙΣΟΔΟΣ, ΔΙΑΔΡΟΜΟΣ ΜΕ ΤΗΝ
ΤΟΙΧΟΓΡΑΦΙΑ ΤΟΥ "ΠΡΙΓΚΙΠΑ ΜΕ ΤΑ ΚΡΙΝΑ"

Το νότιο τμήμα και η νότια πρόσοψη του ανακτόρου είναι πολύ κατεστραμμένα. Σήμερα βλέπει κανείς μόνο θεμέλια σε κλιμακωτά επίπεδα. Χαμηλά, μια πυργοειδής προεξοχή είναι ότι έχει απομείνει από τη νότια είσοδο του ανακτόρου. Ένας ανηφορικός διάδρομος οδηγούσε προς την κεντρική αυλή.

Το τμήμα του διαδρόμου αυτού κοντά στην κεντρική αυλή είναι ανακατασκευασμένο. Ο A. Evans τοποθέτησε εδώ το αντίγραφο μιας ανάγλυφης τοιχογραφίας από την οποία βρέθηκαν μόνο λίγα κομμάτια. Διακρινόταν μια μορφή που έφερε κοσμήματα, που είχαν το σχήμα κρίνων. Η αποκατάσταση που βλέπετε είναι αβέβαιη. Κατά τη γνώμη του Evans παρίστανε τον "ιερέα-βασιλιά".

Άλλοι μελετητές θεωρούν ότι πρόκειται για έναν πρίγκιπα, ενώ άλλοι πιστεύουν ότι παριστάνεται μια γυναικεία μορφή.

"ΝΟΤΙΑ ΟΙΚΙΑ"

Το νότιο τμήμα του ανακτόρου είναι πολύ κατεστραμμένο και η αποκατάσταση του είναι πολύ αβέβαιη. Ο Evans θεωρούσε πάντως ότι εδώ, στο νοτιοδυτικό άκρο του, υπήρχε μια είσοδος στην οποία οδηγούσε μια μεγαλοπρεπής άνοδος με σκαλοπάτια και κιονοστοιχία δεξιά και αριστερά.

Κατεβαίνοντας αριστερά διακρίνεται αναστηλωμένη η "Νότια Οικία". Έχει αποκατασταθεί και διακρίνονται οι τρεις όροφοι της. Στο σπίτι επαναλαμβάνονται αρκετά από τα αρχιτεκτονικά και διακοσμητικά στοιχεία που υπάρχουν στο ανάκτορο ("δεξαμενή καθαρμών", δωμάτιο με πεσσούς, συχνή χρήση γυψόλιθου κ.ά.). Γι' αυτό θεωρείται ότι θα πρέπει να ήταν κάποιο ξεχωριστό σπίτι της Νεοανακτορικής περιόδου (1700-1450 π.Χ.).

"ΝΟΤΙΑ ΠΡΟΠΥΛΑΙΑ"

Τα "Νότια Προπύλαια" όπως τα βλέπουμε σήμερα είναι αποτέλεσμα της αποκατάστασης του A. Evans, ο οποίος τοποθέτησε εδώ τη γνωστή τοιχογραφία του "ρυτοφόρου". Η τοιχογραφία απεικονίζει έναν άνδρα που κρατάει ένα αγγείο για σπονδές (ρυτό). Θεματικά συνδέεται με την "τοιχογραφία της πομπής" που κατά τον Evans κατέληγε εδώ, στα "Νότια Προπύλαια".

Τα πιθάρια που βρίσκονται στην ανατολική πλευρά των Προπυλαίων ανήκουν στους Μετανακτορικούς χρόνους (1450-1100 π.Χ.) και δηλώνουν ότι ο χώρος αργότερα χρησιμοποιήθηκε ως αποθήκη.

Η "ΟΙΚΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΒΗΜΑΤΟΣ"

Η οικία των Νεοανακτορικών χρόνων (1700-1450 π.Χ.) που βρίσκεται μπροστά σας είχε άμεση λειτουργική συνάφεια με το ανάκτορο. Στο αναστηλωμένο τμήμα της με τους δύο κίονες υπήρχε πεζούλι, όπου πιθανόν είχε τοποθετηθεί κάποιο αντικείμενο λατρείας. Μπροστά υπήρχε πλακόστρωτη αίθουσα με διπλό σύστημα πολύθυρων.

-----

Τα πολυάριθμα, εξαιρετικής τέχνης, ευρήματα από το ανάκτορο, αγγεία, σκεύη, ειδώλια, το αρχείο πινακίδων της Γραμμικής Β γραφής, καθώς και τα πρωτότυπα των τοιχογραφιών, φυλάσσονται στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου.

Καλό σας βράδυ!

❤